چگونه هوش کلامی را تقویت کنیم؟

اگر خواهان این هستید که فن بیان قوی داشته باشید و اذهان همه را تسخیر کنید هوش کلامی یکی از مهم‌ترین مواردیست که لازم است روی تقویت آن وقت بگذارید و تمرین‌های آن را انجام دهید. افرادی که هوش کلامی خود را تقویت کرده‌اند، در به کار بردن واژه‌ها به صورت شفاهی و نوشتاری توانایی و مهارت زیادی دارند. به همین دلیل است که می‌توانند به خوبی صحبت کنند و با انسان‌های مختلف ارتباط موثر و عمیق ایجاد کند. در این مقاله آموزشی در مورد هوش کلامی صحبت می‌کنیم و سه تمرین کاربردی را به شما خواهم گفت.

هوش کلامی چیست؟

اصطلاح هوش کلامی اولین بار توسط هوارد گاردنر -روانشناس و استاد دانشگاه هاروارد- مطرح شد. وی در کتاب پرفروش خود «چارچوب ذهن» در مورد تئوری هوش‌های چندگانه صحبت کرد و به همین دلیل به شهرت رسید. بر اساس این نظریه انسان دارای هشت نوع هوش (استعداد) است که افراد مختلف از مقدار کم تا زیاد از آن بهره‌مند هستند:

هوش زبان شناختی
هوش طبیعت گرا
هوش درون فردی
هوش میان فردی
هوش موسیقیایی
هوش حرکات بدنی
هوش منطقی – ریاضی
هوش تصویری – فضایی

هوش کلامی توانایی فرد را در استفاده از واژه‌ها، حرف زدن و سخنرانی نشان می‌دهد. افرادی که در جامعه «چرب زبان» خطاب می‌شوند و می‌توانند دیگران را متقاعد کنند هوش کلامی قوی دارند.

در ادبیات کهن ما و از قدیم ‌الایام ضرب‌المثل‌هایی مرسوم بوده که تلحویحاً اشاره به قدرت هوش کلامی و استفاده هنرمندانه از واژگان داشته‌اند:

«زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می‌‌آورد»

معنی این ضرب‌المثل دقیقاً چیست؟

خوش زبان بودن و استفاده از واژ‌ه‌های مناسب تاثیرات منحصربه‌فرد دارد و می‌تواند کارهای غیرممکن را ممکن سازد
زبان خوش و ملاطفت دل‌های سخت و بی‌قرار را آرام می‌کند
با فن بیان و خوب حرف زدن می‌توان دل انسان‌ها را بدست آورد

لازم به ذکر است که هوش کلامی صرفاً مختص فن بیان و خوب صحبت کردن نیست و در نوشتار نیز کاربردهای گسترده دارد. به عنوان مثال مشاهیر و پیشگامان ایران نظیر سعدی، حافظ، مولانا، سهراب سپهری و… افرادی بودند که هوش کلامی قوی داشتند و در آثار و نوشته‌های خود استادانه از واژ‌ه‌ها و کلمات استفاده می‌کردند.

به این بیت شعر پرطمطراق از سهراب سپهری توجه کنید:

نور در کاسه مس چه نوازش‌ها می‌ریزد!

نردبان از سر دیوار بلند صبح را روی زمین می‌آرد

ارتباط هوش کلامی و فن بیان چیست؟

وقتی وارد فضای فن بیان و سخنرانی می‌شویم با دو موضوع جداگانه اما وابسته بهم مواجه هستیم:

۱. خوب حرف زدن (فن بیان)

۲. حرف خوب زدن (هوش کلامی)

برای تقویت فن بیان لازم است به این اصول و قواعد توجه کرد:

تنفس صحیح
کنترل لرزش صدا
سرعت حرف زدن
تقویت انرژی کلامی
داشتن لحن مناسب
صدای واضح و رسا
مدیریت و کنترل لهجه
تلفظ درست و کامل واژه‌ها
حذف اضافات کلامی
رفع ایرادات گفتاری
اعتمادبه‌نفس و صلابت در کلام
استفاده بجا از مکث و برجسته‌سازی
ایجاد احساس و هیجان در بیان واژه‌ها
‌

هوش کلامی هنر و استعداد سخنران در استفاده از کلمات مناسب و تاثیرگذار را نشان می‌دهد. همانطور که یک هنرمند برای خلق یک اثر هنری نیاز به رنگ‌ها و ابزارهای مختلف دارد، برای اینکه فن بیان دلنشین و تاثیرگذار داشته باشیم، باید بتوانیم از واژه‌ها و کلمات گوناگون و متنوع استفاده کنیم.

اگر خواهان پرورش هوش کلامی هستید، به این موارد بیشتر توجه کنید:

مهارت طنزپردازی

مهارت بداهه‌گویی

مهارت متقاعدسازی

افزایش گنجینه واژگان

مهارت تدریس و آموزش

مهارت نقل داستان و خاطرات

هوش کلامی ذاتی است یا اکتسابی؟

یکی از سوالاتی که همیشه در کارگاه‌های دوره جامع فن بیان پرسیده می‌شود این است که آیا هوش کلامی ذاتی است یا می‌توان آن را به صورت اکتسابی پرورش داد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که انسان‌ها در دوران کودکی و نوجوانی سال‌ها به یادگیری زبان مادری مشغول هستند و در این زمان هوش کلامی در مسیر رشد و پرورش قرار دارد. اما معمولاً پس از گذراندن سنین جوانی، رشد هوش کلامی متوقف می‌شود. بیشتر افراد بعد از ورود به بازار کار و جامعه متوجه ضعیف بودن مهارت‌های کلامی و ارتباطی خود شده و ناچار هستند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنند!

کاملاً طبیعی است که برخی انسان‌ها از هوش و مهارت ذاتی در این زمینه برخوردار باشند. اگر سبک زندگی این افراد را مورد بررسی و کنکاش قرار دهید، خواهید دید که به یادگیری واژه‌ها و عبارت‌های جدید و ناآشنا علاقه زیادی دارند و به صورت ناخودآگاه روند یادگیری و تقویت هوش کلامی را انجام می‌دهند.