تقویت دایره واژگان در ۳۰ روز

یکی از دلایل بسیار مهم که بیشتر افراد نمی‌توانند سلیس و روان صحبت کنند ضعیف بودن دایره واژگان است. چیزی که اهمیت آن در دوران مدرسه و دانشگاه به ما گفته نشد! در این مقاله آموزشی به شما پنج تکنیک را خواهم گفت تا بتوانید در یک مدت زمان کوتاه دایره لغات فارسی خود را افزایش دهید و کلام فاخر و تاثیرگذار داشته باشید.

چرا باید دایره واژگان را افزایش دهیم؟

من قبل از اینکه فن بیان و سخنرانی را آموزش بدهم، سالها معلم زبان انگلیسی بودم و از سن ۱۱ تا ۸۰ سال زبان‌آموز داشتم. این مسائل را از این جهت عنوان می‌کنم که بدانید اصولاً روش یادگیری تمام زبان‌ها یکسان است. بر اساس آموزش و مشاوره به بیش از ۳۰۰۰۰ نفر به نتیجه رسیدم که یکی از دلایل بسیار مهم که بیشتر افراد نمی‌توانند خوب حرف بزنند، ضعیف بودن گنجینه واژگان است. اصلی‌ترین ابزار مغز انسان برای اندیشیدن و سخن گفتن «کلمات» است. اگر ذهن شما ابزارها و آچارهای لازم را در اختیار نداشته باشد، چگونه می‌خواهید جذاب و متقاعدکننده صحبت کنید؟

استاد ابوالحسن نجفی در کارگاه امکانات زبان فارسی در ترجمه (۱۳۸۷) این‌گونه توضیح داد که: ’’طی پژوهشی که چند سال پیش در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در زمینه مطبوعات انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که روزنامه‌های ما فقط با ۷۰۰ لغت تمام مطالب علمی، ادبی، هنری، داستانی و غیرداستانی خود را بیان می‌کنند. همین است که می‌گویند زبان فارسی ضعیف است!‘‘

یکی از تفاوت‌های بارز بین سخنوران و نویسندگان و افرادی که فاقد این مهارت هستند، تعداد واژه‌هاییست که می‌شناسند و می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. مثلاً شکسپیر در آثار ماندگار خود حدود ۲۸ هزار لغت به کار برده و محققین تخمین زده‌اند که بیش از صدهزار واژه می‌دانسته است!

جیم ران که بزرگ‌ترین و مشهورترین استاد موفقیت در قرن بیستم بود، عنوان می‌کند که:

If you have a limited vocabulary, you will also have a limited vision and a limited future.

’’وقتی دایره واژ‌گان محدود داشته باشید، سطحی‌نگر می‌شوید و آینده‌ای معمولی برای شما رقم می‌خورد!‘‘

حدود ۱۰۰ سال پیش جانسون اوکانر محقق سرشناس دانشگاه هاروارد یک تحقیق در رابطه با نقش تعداد واژگان در میزان موفقیت انسانها انجام داد. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که بین گسترده دایره لغات یک فرد و میزان موفقیت او ارتباط مستقیم و تنگاتنگ وجود دارد.

چرا دایره لغات بیشتر افراد جامعه ضعیف است؟

۱. از راز آموختن کلمات جدید آگاه نیستند

۲. سرانه مطالعه در ایران به شدت پایین است (۱۲ دقیقه)

۳. شیوه نادرست تدریس در مدرسه و دانشگاه

تکنیک‌های یادگیری لغات پرکاربرد فارسی چیست؟

۱. نسبت به کلمات جدید هوشیار و تیزحس باشید

این پاراگراف در مورد افرادیست که اهل مطالعه روزنامه و کتاب هستند اما به سادگی از واژ‌ه‌های جدید و ناشناخته عبور می‌کنند. این مسئله را از این جهت عنوان کردم که مطالعه «بدون هوشیاری نسبت به لغات جدید» باعث تقویت گنجینه واژگان شما نمی‌شود!

مثلاً من در زمان مطالعه همیشه یک ماژیک هایلایت به همراه دارم و کلمات نامأنوس را به سرعت با رنگ زرد برجسته می‌کنم. این موضوع باعث می‌شود که تمرکز من در حین خواندن کتاب بهم نریزد و در یک زمان مناسب معنی و مفهوم واژه را در فرهنگ لغت کنکاش کنم. بنابراین همانند یک شکارچی که کوچک‌ترین حرکات از چشمان تیز او پنهان نمی‌ماند، کلمات جدید را پیدا کنید و آن‌ها را به چنگ ذهن خود درآورید!

۲. عادت مطالعه روزانه را پرورش دهید

قدرتمندترین و بهترین راه یادگیری واژگان جدید، داشتن مطالعه مستمر و منظم در برنامه روزانه است. با خواندن کتاب‌های مختلف علاوه بر اینکه دایره لغات خود را افزایش داده و با کاربردهای گوناگون واژه آشنا می‌شوید، فن بیان خود را نیز تقویت می‌کنید و همیشه در هر جایی حرفی برای گفتن خواهید داشت! فراموش نکنید که «از کوزه همان برون تراود که در اوست» بنابراین لطفاً مطالعه روزانه کتاب را جدی بگیرید!

کتاب‌هایی که جهت تقویت دایره واژ‌گان به شما پیشنهاد می‌شود:

کتاب شماره ۱: دفترچه خاطرات و فراموشی (محمد قائد)

کتاب شماره ۲: پانزده گفتار (مجتبی مینوی)

کتاب شماره ۳: خلقیات ما ایرانیان (محمدعلی جمالزاده)

کتاب شماره ۴: ربه‌کا (ترجمه محمد شهباز)

کتاب شماره ۵: روزگار سپری شده مردم سالخورده (محمود دولت‌آبادی)

۳. از فرهنگ لغت کمک بگیرید

من در اوایل سنین نوجوانی که می‌خواستم زبان انگلیسی را فرا بگیرم، یک فرهنگ لغت جیبی لانگمن و یک ماژیک هایلایت زرد تهیه کردم. هر دفعه که سراغ این کتاب می‌رفتم و معنی یک واژه را یاد می‌گرفتم، بلافاصله آن را برجسته می‌کردم. سپس در زمان‌های مشخص سراغ این کتاب می‌رفتم و واژه‌های هایلایت شده را مرور می‌کردم. من از همین روش جهت یادگیری زبان فرانسه نیز استفاده کردم و بسیار موثر واقع شد. بنابراین پیشنهاد می‌کنم که یک فرهنگ لغت مثل معین یا دهخدا تهیه کنید و از آن جهت یادگیری کلمات جدید استفاده کنید.

۴. کلمات جدید را در مکالمات روزمره تکرار کنید

لطفاً توجه داشته باشید که صرفاً دانستن معنی کلمات کافی نیست و باید این مهارت را داشته باشید که در موقعیت‌های مختلف از آن‌ها استفاده کنید. پیشنهاد من این است که واژه‌هایِ جدیدِ روزانه را روی یک برگه کوچک ۱۰×۱۰ یادداشت کنید و همیشه آن را به همراه داشته باشید.

۵. از کتابچه یکصد واژگان کاربردی استفاده کنید

چنانچه می‌خواهید از واژگان خاص و متفاوت استفاده کنید، پیشنهاد می‌شود که به مجموعه کامل یکصد واژه کاربردی فارسی جهت تقویت سریع دایره لغات مراجعه کنید.