چند تجربۀ واقعی از ترس و اضطراب سخنرانی
داستان از کجا شروع شد؟
فردی را می‌شناسم که در حیطۀ سخنوری بسیار مهارت و تبحر دارد و در هر جمعی که قرار می‌گیرد گوی صحبت را از آن خود می‌کند و به زیبایی سخن می‌گوید. این شخص به دلیل شغل خود تجربۀ سخنرانی در برابر تعداد زیادی از مخاطبان را داشته اما الآن از این موضوع سال‌ها می‌گذرد و به‌هیچ‌عنوان حاضر نیست در برابر دیگران سخنرانی کند. این را هم بگویم که چندین بار از او خواسته شد که در برابر دیگران سخنرانی کند ولی با این درخواست موافقت نکرد و چند روز پیش در مورد این موضوع مشغول به صحبت بودیم.
به دوستم گفتم که شما مهارت‌های کلامی و سخنوری خوبی دارید چرا حاضر نیستید که در یک گردهمایی و همایش سخنرانی کنید؟ پاسخ او برای من قابل‌توجه بود. به من گفت که:
’’رفتن بالای استیج و صحبت کردن در مقابل این‌همه انسان کار واقعاً سختیِ و می‌دونم که دچار ترس و اضطراب میشم…‘‘
در پاسخ به او گفتم که چند سال پیش در مورد استرس و اضطراب لحظات آغازین سخنرانی یک تحقیق جامع در بین سخنرانان باتجربه و حرفه‌ای انجام شد و نتیجۀ آن حیرت‌انگیز بود! بیش از هفتاد درصد سخنرانان بااینکه سال‌ها تجربۀ سخنرانی داشتند، چند دقیقه قبل از شروع سخنرانی و دو سه دقیقه بعد از شروع آن، استرس و اضطراب و تپش قلب را تجربه می‌کردند.
چند سال پیش یک سمینار بزرگ در برج میلاد در رابطه «گذر از وضعیت رکود» برگزار شد و از یکی از معروف‌ترین سخنرانان ایران دعوت شد تا در این رابطه صحبت کند. بیش از 1200 نفر در این سمینار حضور داشتند و بسیاری از مخاطبان، اساتید دانشگاه و دانشجوها بودند. زمانی که سخنران بالای استیج رفت و شروع به سخنرانی کرد، در دقایق اول مقداری آرام صحبت می‌کرد و لرزش در صدای او دیده می‌شد. بعد از چند دقیقه به‌سرعت شرایط را مدیریت کرد و باانگیزه و انرژی زیاد سخنرانی را ادامه داد. شاید برای شما عجیب باشد که چطور یک سخنران باتجربه نیز همانند بقیۀ افراد جامعه این استرس و اضطراب شروع سخنرانی را تجربه می‌کند؟ پس اجازه بدهید که چند اتفاق مشابه دیگر را برایتان تعریف کنم.
چند ماه پیش یکی از اساتید که درزمینۀ باورها و ذهن ناخودآگاه تخصص دارد، تصمیم گرفت یک سمینار بزرگ در سالن همایش قلب تهران برگزار کند. در این سمینار بسیاری از اساتید معروف نیز حضور داشتند و احتمالاً این موضوع اضطراب را برای سخنران صدچندان می‌کرد. سمینار شروع شد و سخنران در برابر مخاطبان حاضر شد و شروع به سخنرانی کرد. در 2-3 دقیقۀ اول یک اتفاق عجیب رخ داد: صدایش به‌شدت می‌لرزید و برای من که می‌دانستم او سال‌هاست تجربۀ برگزاری سمینار و دوره‌های آموزشی دارد غیرمنتظره و حیرت‌انگیز بود.
یکی از اساتید شناخته‌شده و بنام خاطرۀ جالبی را نقل می‌کرد. او تجربۀ برگزاری بیش از 200 سمینار را در کارنامۀ خود دارد و بزرگ‌ترین سمینارهای آموزشی را در ایران برگزار کرده است. در ابتدای امسال برای او مسئله‌ای پیش آمد و نتوانست به مدت هفت ماه سمینار برگزار کند. وقتی برای اولین بار بعدازاین مدت‌زمان نسبتاً طولانی بالای سن رفت، دچار استرس و اضطراب شده بود. به نظر شما چرا این اتفاق در بین سخنرانان باتجربه و حرفه‌ای نیز رخ می‌دهد؟
شاید برایتان جالب باشد که یکی از خاطرات خودم را برایتان تعریف کنم. چند سال پیش که در محل کار سابقم مشغول به فعالیت بودم، قرار شد یک همایش برگزار کنند و به من گفته شد که: چون فن بیان خوبی در جلسات اداری دارید، شما را به‌عنوان سخنران ویژه انتخاب می‌کنیم تا گزارش عملکرد سازمان را در یک سال اخیر ارائه دهید. با توجه به اینکه اولین تجربۀ سخنرانی من در برابر تعداد زیادی از مخاطبان بود، برایم بسیار سخت و دشوار به نظر می‌رسید و در قبول پذیرش آن مردد بودم. بااین‌وجود مسئولیت انجام آن را پذیرفتم و روز موعود فرارسید. الآن که یاد آن روز می‌افتم لبخند می‌زنم و گاهی اوقات می‌خندم. خاطرم هست که قبل از شروع سخنرانی از خداوند این درخواست را کردم که اتفاقی بیفتد و این همایش کنسل شود! بااین‌وجود همایش برگزار شد و بهترین شکل ممکن پیش رفت.
روند اضطراب در سخنرانی به‌صورت کامل در کتاب «اعتمادبه‌نفس در سخنرانی» که هم‌اکنون مراحل چاپ را پشت سر می‌گذارد را به‌صورت کامل توضیح داده‌ام و در این مقاله در مورد آن صحبت خواهیم کرد. از شما می‌خواهم که چند لحظه به نمودار بالا دقت کنید، این نمودار بر اساس میزان اضطراب و زمان کشیده شده است. محور عمودی (y) اضطراب و محور افقی (x) زمان را نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، وقتی‌که برای اولین بار در یک موقعیت دشوار (مانند سخنرانی) قرار می‌گیرید، میزان اضطراب بسیار بالاست و بعد از چند دقیقه شروع به کاهش می‌کند. این روند شبیه یک استکان چایی داغ است که بعد از چند دقیقه سرد می‌شود. این نمودار نشان می‌دهد که هرچقدر بیشتر در یک موقعیت قرار بگیرید و آن را تجربه کنید، میزان اضطراب نسبت به‌دفعات قبل کمتر می‌شود و در دفعۀ چهارم بعد از گذشت حدود یک دقیقه اضطراب به حدود صفر می‌رسد و آرامش را تجربه می‌کنید.
هیجان شروع سخنرانی ضروری است
شاید این سؤال در ذهن شما مطرح شود که چرا باید این میزان اضطراب زیاد را در حین سخنرانی و خصوصاً دقایق نخستین آن تجربه کنیم؟ در مقالۀ بعد که در مورد تئوری مغزهای سه‌گانه صحبت خواهم کرد، این موضوع را تشریح می‌کنم. فقط این موضوع را مدنظر داشته باشید که این هیجان (اضطراب) که در ظاهر منفی و ناخوشایند به نظر می‌رسد، سوخت و انرژی شما را در سخنرانی تأمین می‌کند! بعضی از دانشجوها که قصد دفاع از پایان‌نامه را دارند، از قرص‌های بتا بلاکر استفاده می‌کنند تا دچار این استرس و اضطراب نشوند، اما می‌دانید چه اتفاقی می‌افتد؟ مصرف این‌گونه قرص‌ها نه‌تنها استرس و اضطراب را با خودش می‌برد، بلکه انرژی و هیجان شما را نیز به عاریه می‌گیرد و کاملاً مونوتون و یکنواخت صحبت خواهید کرد و احتمالاً حضار نیز به خواب می‌روند! در مقالۀ بعد با من همراه باشید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.